Είμαστε άνθρωποι, και ως όντα που διαθέτουν λογική αναζητούμε σχέσεις ουσιαστικές, δημιουργικές, αποφεύγοντας αυτό που ονομάζουμε «τοξικότητα». Ως αυτό το σημείο καταφέρνουμε να αναπτύσσουμε, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, υγιείς δεσμούς με τους ανθρώπους που είμαστε κοντά. Ωστόσο, αν θελήσουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα τις επαφές μας, να αντιμετωπίσουμε δηλαδή κάποιον σαν έναν «καθρέφτη», να του μιλάμε σαν να είναι ο εαυτός μας, ίσως εντοπίσουμε εκεί ορισμένα κωλύματα.
Διαβάζοντας κανείς και αγναντεύοντας τον κόσμο του «Ηλιθίου», όπως τον έπλασε ο Φ. Ντοστογιέφσκι, συναντά σε έναν διάλογο (του πρίγκιπα Μίσκιν και της Αγλαΐας Γεπάντσινας) την ακόλουθη φράση: «Θέλω να μπορώ να μιλάω, ας είναι και μ’ ένα μονάχα άνθρωπο, να του μιλάω για το καθετί, όπως κάνω με τον εαυτό μου». Στο πρώτο άκουσμά της η φράση αυτή δείχνει να αντιπροσωπεύει τη βαθιά επιθυμία κάθε ανθρώπου και μια σκέψη που όλοι μας έχουμε κρυμμένη καλά στο κεφάλι μας. Ποιος θα έλεγε όχι σε έναν άνθρωπο, τον οποίο όχι απλώς θα τον εμπιστευόταν, αλλά θα έβλεπε στο πρόσωπό του τον καθρέφτη της ίδιας του της ψυχής; Ποιος θα γυρνούσε την πλάτη σε μια τέτοια ευκαιρία; Η επικρατέστερη, ίσως, απάντηση θα ήταν «κανένας» ή «λίγοι».
Όσο ελκυστική, όμως, κι αν φαίνεται αυτή η σκέψη, στην πράξη μπορούμε να διαπιστώσουμε ορισμένες δυσκολίες που έγκεινται, κατά κύριο λόγο, σε εμάς τους ίδιους. Το πόσο είμαστε διατεθειμένοι να μιλήσουμε σε κάποιον, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, για οποιοδήποτε θέμα, είναι ένα ερώτημα που αν το θέσουμε στον εαυτό μας θα μας βασανίσει και θα μας βάλει να σκεφτούμε τα άτομα τα οποία εμπιστευόμαστε περισσότερο. Και εκείνη τη στιγμή θα διαπιστώσουμε, πιθανότατα, πως ακόμα και με αυτά τα άτομα δεν φτάσαμε στο ανώτατο σημείο ειλικρίνειας, πως υπάρχουν πράγματα που τους κρύψαμε ή ντραπήκαμε να τα μοιραστούμε μαζί τους, σκέψεις που δεν τις συζητάμε ούτε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Κι έτσι, καταλήγουμε στην αδυναμία μας ως άνθρωποι να πετύχουμε την απόλυτη ειλικρίνεια, κρύβοντάς την στα μύχια άδυτα του μυαλού και της ψυχής μας.
Γυρνώντας πίσω στον Ντοστογιέφσκι και τη σκηνή που προαναφέρθηκε, ίσως και ο ίδιος να μην πίστευε και τόσο στη δύναμη της φράσης του, δεδομένων των συνθηκών και της συζήτησης. Αν διαβάσουμε τη συζήτηση των δύο ηρώων θα δούμε την Αγλαΐα να «παίζει» με τον πρίγκιπα Μίσκιν, να του λέει ψέματα (έστω κι αν στο τέλος το παραδέχεται) και, το κυριότερο, να αρνείται τον έρωτά της γι’ αυτόν, λέγοντας πως δεν τον αγαπάει. Όταν, λοιπόν, ο συγγραφέας παραβάλει μια τέτοια φράση, εξ ονόματος της Αγλαΐας, σε ένα τέτοιο περικείμενο, μπορούμε να υποθέσουμε πως δεν την εννοεί και δεν την υποστηρίζει όσο φαίνεται.
Είναι αλήθεια πως δεν είμαστε απολύτως ανοιχτοί με τους υπολοίπους, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραιτήτως κακό. Το να κρατάμε ένα μέρος της ζωής μας και των ιδεών μας για εμάς τους ίδιους διασφαλίζει ως ένα σημείο τη μοναδικότητά μας και την αυθεντικότητα των σκέψεών μας (στο μέτρο του δυνατού). Εμείς, οι άνθρωποι, ας συνεχίσουμε να είμαστε ο εαυτός μας, να εμπιστευόμαστε αυτούς που το αξίζουν σύμφωνα με την κρίση μας και να μην πιεζόμαστε για τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας.
Γεννηθείς 25 μέρες μετά την είσοδο του 21ου αιώνα, μετανάστης τόσο από άλλη χώρα όσο και εσωτερικός, μεγαλωμένος στη Λαμία, είμαι από το 2018 φοιτητής της Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Λάτρης του αθλητισμού, με μεγάλη συμπάθεια στο ποδόσφαιρο και ερωτευμένος με την κλασική λογοτεχνία (ειδικώς με τους Ρώσους Ντοστογιέφσκι και Τολστόι). Κάτοικος πλέον του δήμου Ζωγράφου απολαμβάνω τη φοιτητική μου ζωή ανακαλύπτοντας νέα μέρη (κυρίως εντός Αττικής) και ψάχνοντας νέες ασχολίες και δραστηριότητες.
Πολλές φορές κρύβουμε την αλήθεια από τον ίδιο μας τον εαυτό, πόσο μάλλον από τους άλλους.
Μπορεί να επιθυμούμε αυτήν την ουτοπική, μοναδική σχέση με έναν φίλο καθρέφτη, αλλά την χτίζουμε;;;
Καλησπέρα! Αν έγινε ορθώς αντιληπτό, το ερώτημά σου έγκειται στο πόσο πραγματικά επενδύουμε σε μια τέτοια προσπάθεια κι αν επιχειρούμε να φτάσουμε σε ένα τέτοιο επίπεδο σχέσης. Σε κάθε επαφή με τους γύρω μας υπεισέρχεται το κριτήριο του συναισθήματος και το εάν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας είναι μια απορία που δεν την έχουν λύσει ακόμα ούτε οι ειδικοί ψυχολόγοι. Οι σχέσεις μας με τους ανθρώπους είναι, τρόπον τινά, αντιστρόφως ανάλογες· όσο πιο «δεμένοι» είμαστε με κάποιον τόσο λιγότερο θέλουμε να τους δημιουργήσουμε μια αρνητική εντύπωση ή ένα αρνητικό συναίσθημα. Γι’ αυτό, ίσως, επιλέγουμε (συνειδητά ή ασυνείδητα) να κρύβουμε ορισμένες σκέψεις ή καταστάσεις.