Η παρατήρηση του έναστρου ουρανού γεννά θαυμασμό. Εγείρει όμως και ερωτήματα για το ξεκίνημα της ζωής. Το χωροχρονικό συνεχές του σύμπαντος είναι ένα ψηφιδωτό γεμάτο γαλαξίες, αστέρες, πλανήτες, αλληλεπίδραση και ζωή. Το σύμπαν είναι ένα αίνιγμα. Απαντήσεις σε αυτό το μυστήριο προσπάθησε να δώσει μια σπουδαία προσωπικότητα στον επιστημονικό (και όχι μόνο) κόσμο, ο Stephen Hawking.
Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και έργο
Ο Stephen William Hawking (8/1/42-14/3/18) ήταν ένας θεωρητικός αστροφυσικός, κοσμολόγος και διευθυντής ερευνών στο κέντρο θεωρητικής κοσμολογίας του πανεπιστημίου του Cambridge. Πτυχιούχος θεωρητικής φυσικής με διάκριση και μεταπτυχιακές/διδακτορικές σπουδές στην κοσμολογία. Οι εργασίες του τού απέφεραν ακαδημαϊκή αναγνώριση και απέσπασαν πολλά βραβεία και διακρίσεις, όπως το βραβείο Άνταμς το 1966 για την εργασία του «Ιδιομορφίες και γεωμετρία του χωροχρόνου». Το 1974 εξελέγη ως ένα από τα νεότερα μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας επιστημών της Μ. Βρετανίας. Το 1977 έγινε καθηγητής βαρυτικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και το 1979 ανέλαβε ως καθηγητής μαθηματικών την έδρα που είχε ο Νεύτωνας παλιότερα. Με το βραβείο Νόμπελ δεν τιμήθηκε, ή ίσως δεν πρόλαβε να τιμηθεί. Του απονεμήθηκαν όμως αλλά εξίσου σημαντικά βραβεία (Αϊνστάιν, Βολφ, Κόπλεϊ).
«Υποτίθεται πως είτε θα ήσουν λαμπρός είτε θα δεχόσουν τους περιορισμούς σου»
Σε ηλικία 21 ετών, διαγνώστηκε με τη νόσο του κινητικού νευρώνα και οι γιατροί του έδινα λίγο χρόνο ζωής. Η ασθένειά του τον οδήγησε σε κατάθλιψη. Εκείνη την περίοδο, σύναψε σχέση με την πρώτη του σύζυγο, η οποία αποτέλεσε στήριγμα του, ώστε να ζήσει και να συνεχίσει το έργο του. Εξαιτίας αυτής της νόσου, δεν ήταν σε θέση να κινείται, χρησιμοποιούσε αναπηρικό αμαξίδιο, ενώ κάποια χρόνια αργότερα έχασε τη φωνή του και πλέον η επικοινωνία του με τους άλλους γινόταν μέσω υπολογιστή και φωνητικού σύνθετη.
Ωστόσο, δεν έπαψε να είναι ένας κανονικός άνθρωπος, με τις ίδιες επιθυμίες, όνειρα και επιδιώξεις με όλους τους άλλους και ενέπνευσε πολλούς επιστήμονες με τις ιδέες του.
«Αν κοιτάζεις στο βάθος θα δεις τα αστέρια»
Η μεγάλη έκρηξη (Big bang) υπήρξε η αφετηρία της δημιουργίας του σύμπαντος από το τίποτα, μόνο από τη βαρύτητα και το τυχαίο, χωρίς σχέδιο ή σκοπό. Το σύμπαν έχει την ιδιότητα να αναδημιουργεί τον εαυτό του. Δεν είναι μόνο ένα, αλλά υπάρχουν και άλλα σύμπαντα, άπειρα ενδεχομένως, με διαφορετικές ιδιότητες και φυσικούς νόμους. Αυτή η θέση ανήκει στη θεωρία των πάντων, όπου η ύλη αναλύεται σε υποατομικό επίπεδο και καθετί αποτελείται από χορδές που πάλλονται σε διαφορετική συχνότητα.
Ο Hawking προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσει το σύμπαν και να ξεκλειδώσει τα μυστικά του, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον στη μελέτη και έρευνα των μαύρων τρυπών. Αξιοποιώντας κάθε επιστημονικό εργαλείο και τη σκέψη του Einstein, οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι οι μαύρες τρύπες δεν είναι ούτε στατικές ούτε μαύρες. Κατά την άποψή του, σύμφωνα με προβλέψεις τις κβαντομηχανικής, οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν υποατομικά σωματίδια, μέχρι να εξαντληθούν τα ενεργειακά τους αποθέματα, οπότε και εκρήγνυνται και παύουν να είναι μαύρες. Με βάση τη θεωρία της σχετικότητας του Einstein, η ανακάλυψη μιας μαύρης τρύπας που περιπλανιέται μόνη της στο διάστημα γίνεται καθώς το φως και τα άστρα που βρίσκεται πίσω της καμπυλώνονται. Δηλαδή αναφέρθηκε σε μια περιοχή άπειρης καμπυλότητας ή αλλιώς μοναδικότητας στον χωροχρόνο. Η ένταση και η διάρκεια της καμπύλωσης του φωτός βοηθούν στην εκτίμηση της μάζας, της διαμέτρου και της ταχύτητας της μαύρης τρύπας. «Ο Θεός παίζει ζάρια και καμιά φορά τα πετάει σε μέρη που κάνεις δεν μπορεί να τα βρει.» Κατά την άποψη του, ζούμε σαν τα χρυσόψαρα και αντιλαμβανόμαστε τον έξω κόσμο από παραμορφώσεις της γυάλας.
Για τον Einstein, ο χώρος και ο χρόνος είναι σχετικές έννοιες. Στα εξαιρετικά μεγάλα σωματίδια ο χώρος και ο χρόνος συνενώνονται και το χωροχρονικό συνεχές καμπυλώνεται. Έτσι, ο Einstein αντικατέστησε το νόμο της παγκόσμιας έλξης. Η σχετικότητα όμως του Hawking υπάρχει παντού στη καθημερινή ζωή. Ο χρόνος επιβραδύνεται όσο πιο κοντά βρίσκεται κάτι σε σώμα μεγάλης μάζας, για αυτό τα χρονόμετρα των δορυφόρων ανάλογα με την απόστασή τους από τη γη, λειτουργούν σε διαφορετικές ταχύτητες και έτσι διορθώνουν τις αποκλείσεις με υπολογισμούς.
Προηγουμένως έγινε αναφορά σε ένα αναδημιουργούμενο σύμπαν. Κατά την άποψη του Hawking, το σύμπαν πέθανε και ξαναγεννήθηκε πολλές φορές. Αυτή η αντίληψη απαντάται επίσης στην ινδουιστική και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, όπου ο Ηράκλειτος έλεγε ότι «ανάβει και σβήνει με μέτρο.» Ίσως, θυμίζει επίσης και την εικόνα του «κοσμικού δικαστηρίου» του Αναξίμανδρου, όπου η γέννηση και η φθορά είναι οι ποινές της κοσμικής ισορροπίας και της αποκατάστασης της δικαιοσύνης, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου. Υπήρχε κάτι πριν το Big bang και κάτι θα ξαναέρθει στο μέλλον.
Με βάση τη θεωρία του κοσμικού ή κοσμολογικού πληθωρισμού, το σύμπαν κατά την πρώτη περίοδό του επεκτεινόταν με μεγάλο βαθμό. Το 1982 ο Hawking απέδειξε μέσω των κβαντικών διακυμάνσεων, δηλαδή τις μικρές μεταβολές στην κατανομή της ύλης, που ίσως οδηγούν στην εξάπλωση των γαλαξιών στο σύμπαν. Στις μικρές μεταβολές εντοπίζονται οι «σπόροι» των άστρων, των πλανητών και γενικά της ζωής. Οι έξι μαύρες τρύπες είναι απομεινάρια προηγούμενων συμπάντων, που τελικά θα εξατμιστούν, εκπέμποντας ένα κύμα ακτινοβολίας (η ακτινοβολία Hawking). Η πληροφορία τους αποθηκεύεται στον ορίζοντα της μαύρης τρύπας και κωδικοποιείται σε ακτινοβολίες που αυτή εκπέμπει.
Το 1988 ο Hawking έγραψε «Το χρονικό του χρόνου», το οποίο μπήκε στο βιβλίο Guinness, ήταν best seller για 237 εβδομάδες, μεταφράστηκε σε 40 γλώσσες και πούλησε πάνω από 10 εκατομμύρια αντίτυπα.
Από το 1970 προσπάθησε να ενώσει τη γενική θεωρία της σχετικότητας με την κβαντική θεωρία. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μοντέλο σύμπαντος, με δύο αντιλήψεις χρόνου. Από τη μια ο πραγματικός χρόνος, δηλαδή αυτός που αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι και από την άλλη ο φανταστικός χρόνος της της κβαντικής θεωρίας, που αποτελεί θεμέλιο του πραγματικού κόσμου. Ο πραγματικός χρόνος αναπαρίσταται ως μια οριζόντια γραμμή. Στα αριστερά είναι το παρελθόν και στα δεξιά το μέλλον. Σε αυτόν τον άξονα υπάρχει και ο φανταστικός χρόνος, τον οποίο δε βιώνουμε κανονικά, όμως κατά κάποιο τρόπο ταυτίζεται με τον πραγματικό χρόνο.
Κλείνοντας
Είναι σαφές ότι καθηγητής Hawking ήταν ένα σπουδαίο μυαλό που άφησε μια σημαντική κληρονομιά στον επιστημονικό χώρο, μετατρέποντας το μικροσκόπιο σε τηλεσκόπιο, ξεκινώντας από τη δομή της ύλης με προορισμό ολόκληρο το διάστημα.
Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο, με ένα απόσπασμα μιας συνέντευξης που έδωσε ο Stephen Hawking:
« Είναι σαφές ότι είμαστε ένα εξελιγμένο είδος πιθήκου σε έναν μικρό πλανήτη, σε τροχιά γύρω από ένα πολύ συνηθισμένο αστέρι, στο εξωτερικό προάστιο ενός εκ των 100 δισεκατομμυρίων γαλαξιών. Αλλά, από την αρχή του πολιτισμού, οι άνθρωποι επιθυμούν να κατανοήσουν την υποκείμενη τάξη του κόσμου. Θα πρέπει να υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο στις οριακές συνθήκες του σύμπαντος. Και τι πιο ιδιαίτερο από το γεγονός πως δεν υπάρχουν όρια και πως δε θα έπρεπε να υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη προσπάθεια. Είμαστε όλοι διαφορετικοί. Όσο άσχημη κι αν φαίνεται η ζωή, υπάρχει πάντα κάτι που μπορείς να κάνεις και να είσαι πετυχημένος σε αυτό. Όσο υπάρχει ζωή, υπάρχει ελπίδα.»
Από μικρό παιδί, συνήθισα να κοιτάω τα αστέρια και να διερωτώμαι πώς ξεκίνησε ο κόσμος και αν θα τελειώσει κάποτε. Καθότι μοναχική φύση, ο στοχασμός και η συγγραφή ήταν αγαπημένες μου δραστηριότητες. Με εργαλεία ένα κομμάτι χαρτί, ένα μολύβι και λίγη φαντασία δημιουργώ νέους κόσμους, ενώ στα ακουστικά μου ηχούν από πιάνο, όπερα έως ροκ μουσική. Η ανάγκη μου για απαντήσεις σε θεμελιώδη ζητήματα όπως η δικαιοσύνη, η αθανασία της ψυχής και η δημιουργία του σύμπαντος, οδήγησαν τα βήματά μου στη φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ, από όπου είμαι απόφοιτη ενώ συνεχίζω τις σπουδές μου σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Συναισθηματική, υπερευαίσθητη και ταυτόχρονα δυναμική και λογική, ένα πράγμα που έμαθα από την ζωή είναι ότι πρέπει να κυνηγάμε όλα αυτά τα οποία θέλουμε και να αγωνιζόμαστε για έναν καλύτερο κόσμο, που θα διέπεται από αξίες, με οδηγό την αγάπη, την ισότητα και την ελευθερία.
0 Σχόλια