Τη δεκαετία του 1970 εκδόθηκε στη Βιέννη ένα σχεδόν διακοσέλιδο ονόματι “Φυσικής Απάνθισμα”. Γραμμένο από τον Ρήγα Φεραίο, στο τέταρτο κεφάλαιο “Περί γης” εντοπίζεται η πολυξάκουστη και επί χρόνια αναλυόμενη φράση του τίτλου. Καθώς την διαβάζεις, έρχονται στο νου σου αποσπάσματα γνώσεων περί φιλελευθερισμού, διαφωτιστικών αντιλήψεων και εθνικής εμψύχωσης. Μην τρομάξεις και μην εικάσεις πως πρόκειται για ιστορικό άρθρο. Αντιθέτως, θα ενστερνιστώ τη φράση σε “απλούν ύφος”. Σήμερα, λοιπόν, η κουβέντα μας θα έχει θέμα την ελεύθερη σκέψη.
Τι είναι η ελεύθερη σκέψη; Ή, μάλλον, τι είναι η ελευθερία; Μήπως να φεύγεις από το σπίτι, μη δίνοντας λόγο και να γυρνάς οπότε επιθυμείς; Μήπως να πηγαίνεις όπου θέλεις, μη δίνοντας λογαριασμό; Ή μήπως να τρως ότι φαγητό θέλεις, χωρίς να ρωτάς τη μαμά αν επιτρέπεται;
Όλα τα παραπάνω υπάγονται στον ορισμό της ελευθερίας. Αυτά, καθώς και παρεμφερή ερωτήματα καθιστούν τον ορισμό της ελευθερίας ξερό, στεγνό και ελλιπή πράγμα είναι αρκετά άδικο μια τόσο “ανοιχτόμυαλη” λέξη. Για να σας κάνω να καταλάβετε ακόμη καλύτερα, θα δανειστώ την προσωπική ιστορία ενός ιδιαίτερου συγγραφέα, που αδικήθηκε εν ζωή και εξυμνήθηκε έπειτα.
Ακόμη μερικά χρόνια πίσω, 1950 η χρονιά μας, ένας νεαρός εργαζόταν ως αρχειοθέτης επιστολών σε ένα ταχυδρομείο της πόλης του. Τσαρλς το όνομα του. Δεν γελούσε ιδιαίτερα, δεν ήταν ιδιαίτερα κοινωνικός. Ζούσε με συντροφιά την κατάθλιψη. Καθώς γύριζε σπίτι -έπειτα από ώρες δουλειάς- έβαζε το κλασσικό μείγμα αλκοόλ, μπύρα με ουίσκι, και έγραφε. Έγραφε ώρες ατελείωτες, σωριασμένος στο έδαφος. Χρόνια επί χρόνια προσπαθούσε να εκδώσει τα έργα του, μα όσα και αν πέρασαν, απέτυχε.
Εάν εκείνος ο ανθρωπάκος με τον μικρό εκδοτικό οίκο δεν είχε βρεθεί στο δρόμο του, ο Μπουκόφσκι θα παρέμενε το “χαμένο κορμί” που δούλευε στο ταχυδρομείο και έπινε ασύστολα. Σήμερα, όμως, αυτό το “χαμένο κορμί” μας συντροφεύει με τα διηγήματα και τα ποιήματα του. Εμάς και τις επόμενες γενιές. Και αυτή τη στιγμή μπορώ να μαντέψω τι σκέφτεστε! Η διαρκής προσπάθεια ανταμείβει; Αρκετά αναμενόμενο, αλλά καθόλου αληθές στην περίπτωση του Μπουκόφσκι. Διότι η εντολή που είχε δοθεί από τον ίδιο, ήταν στην ταφόπλακα του να υπάρχει η επιγραφή “Μην προσπαθείς”.
Ο αγαπητός Τσαρλς είχε αποδεχθεί την ειδεχθή αλήθεια για τη ζωή του. Γνώριζε το “χαμένο κορμί” που ήταν και δεν προσπαθούσε να το αλλάξει. Η επιτυχία του προήλθε από την αποτυχία του. Δέχθηκε τον εαυτό του, τις άσχημες πλευρές του χαρακτήρα του και τις υπερασπίστηκε μέχρι τέλους. Και παρόλο που οι σκέψεις του χαρακτηρίστηκαν αποτρόπαιες, αηδιαστικές, ακόμη και διαστροφικές από διάφορους εκδότες, δεν δίστασε να συνεχίσει να τις αποτυπώνει στο χαρτί. Κράτησε το μυαλό του άφθαρτο και κλειστό στο πιπίλισμα από κακεντρεχείς αντιλήψεις.
Ποιος καθορίζει, λοιπόν, τα όρια της σκέψης μας;
Η απάντηση είναι απλούστατη και ήδη γνωστή. Ο εαυτός μας. Σε καθημερινή βάση γινόμαστε δούλοι κοινωνικών προκαταλήψεων, ξεχνώντας και αμελώντας τα προσωπικά πάθη που μας ολοκληρώνουν σαν άτομα. Δεν προσπαθώ να σου πω να έχεις αντίθετη άποψη από την επικρατούσα κοινωνική. Αλλά η άποψή σου να αποτελεί σύμπτωμα αυτής. Να τη δημιουργείς εσύ, να την επεξεργάζεσαι εσύ και πάνω από όλα να την τελειώνεις και να την καθορίζεις εσύ.
Αμφισβήτησε και ζήσε σε αβέβαια πλαίσια. Μόνο έτσι θα γνωρίσεις τον εαυτό σου και θα βάλεις όρια. Έπειτα, θα χρειαστούν θυσίες ώστε να τα κρατήσεις αναλλοίωτα. Στο τέλος θα έχεις βγει καθαρός από τον μαζικό κοινωνικό βούρκο. Θα μπορείς να αποκαλείς τον εαυτό σου ελεύθερο στοχαστή. Ανάπλασε τη σκέψη σου και μετάτρεψέ τη σε φιλόκοσμη. Και όταν το βράδυ πλαγιάσεις, συλλογίσου… είσαι ελεύθερος;
Από μικρή βιαζόμουν, λέει και ξανά λέει η μητέρα μου. Γεννημένη τον προτελευταίο μήνα του, του τελευταίου χρόνου του 20ου αιώνα. Εν εξελίξει στατιστικός στα χαρτιά, στην ουτοπία μου παραμένω ονειροπόλα ταξιδιώτισσα, πάνω στο δικό μου καραβάκι με Hermano pequeno το γέλιο. Οι προορισμοί ; άγνωστοι. Η υπαρξιακή μου τριπλέτα θα έλεγε κανείς πως είναι καφές, βαθιές συζητήσεις, φιλία. Και μιας και συστηθήκαμε, φτιάξτε και εσείς έναν καφέ και αφήστε τα αλλά δυο σε μένα.
0 Σχόλια