Η υπόθεση της μεταγωγής και ακολούθως της απεργίας πείνας του ΔΚ έχει απασχολήσει όσο λίγες το ελληνικό κοινό αυτές τις μέρες. Για την ακρίβεια, υπάρχει η εντύπωση πως αν δεν υπήρχε ο κορωνοϊός ίσως ο δημόσιος διάλογος να είχε στο επίκεντρο αποκλειστικά αυτό το θέμα. Κι όχι άδικα, αν σκεφτούμε πως τα έργα και οι ημέρες της οργάνωσης στην οποία ο συγκεκριμένος κρατούμενος ήταν μέλος προξένησαν αποτροπιασμό στην ελληνική κοινωνία δυο δεκαετίες πίσω. Γενικότερα, βέβαια, για τους Έλληνες πάντα παρουσίαζαν ενδιαφέρον τα ζητήματα αστυνομικού, δικαστικού τύπου (ας με συγχωρήσουν οι σχετικοί με τη νομική επιστήμη για τον ίσως αδόκιμο όρο), επομένως δε θα μπορούσε να συμβεί κάτι διαφορετικό στην προκειμένη περίπτωση. Πάντως, ακόμα και αν αυτό το άρθρο δεν θα πραγματευτεί τελικά την υπόθεση του ΔΚ, θα επιχειρήσει να δώσει μια απάντηση στο ερώτημα που αναπότρεπτα προκύπτει με τη θέαση τέτοιων ζητημάτων: Τι επιλέγουμε για έναν παραβάτη; Τον σωφρονισμό ή την τιμωρία;
Δεδομένου ότι οι εποχές έχουν αλλάξει, καθώς και ότι οι άνθρωποι θέλουν κατά βάση να βαδίζουν στα χνάρια της προόδου, υποθέτουμε πως οι περισσότεροι θα τάσσονταν υπέρ του σωφρονισμού των παραβατών. Τι γίνεται, όμως, όταν μπροστά μας έχουμε ένα έγκλημα ειδεχθές, τόσο άθλιο που εκπίπτει κατά πολύ του ηθικού κώδικα που άγραφα έχει θεσπιστεί; Θα έμεναν άραγε τόσο σταθεροί στην αρχική τους θέση ή θα αναθεωρούσαν πάραυτα; Βλέπετε, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υποστηρίξει κανείς τη θεωρία της παιδευτικής σημασίας της τιμωρίας, κυρίως γιατί δεν είμαστε τόσο ώριμοι ώστε να προβούμε σε τέτοιες μεθόδους, ειδικά στις ακραίες περιπτώσεις καταπάτησης των νόμων. Όταν για παράδειγμα αντιμετωπίζουμε τρομοκράτες, μέλη εγκληματικών οργανώσεων, κατά συρροήν δολοφόνους, θα μπορούσε κάποιος να πει πως είναι δύσκολο έως ουτοπικό να ενστερνιστούμε αντιλήψεις τόσο προοδευτικές, οι οποίες υπόσχονται σε ανθρώπους που διαπράττουν εγκλήματα όπως τα παραπάνω να επανενταχθούν με κάποιο τρόπο στην κοινωνία, αφού φυσικά στα πλαίσια του σωφρονιστικού συστήματος τους παρασχεθούν υπηρεσίες ψυχολογικές, εκπαιδευτικές, πνευματικές, οπωσδήποτε ικανές να τους κάνουν να αναθεωρήσουν τον ίδιο τους τον κόσμο και να εμφανιστούν αλλαγμένοι με το τέλος της ποινής τους.
Από την άλλη, επιτρέπεται εν έτει 2021 να εμμένουμε σε ιδεολογίες μεσαιωνικού τύπου, αυτές που προϋποθέτουν αυστηροποίηση των ποινών, ένα πλαίσιο δύσκολης ζωής που πρέπει να περιμένει τους παραβάτες στη φυλακή, κι επομένως έναν ξεκάθαρο ρεβανσισμό απέναντί τους; Γενικώς, όσο τα χρόνια περνούν τέτοιου τύπου απόψεις τείνουν να περιορίζονται, κάνουν όμως πού και πού δυναμική εμφάνιση, κυρίως σε περιπτώσεις κακουργημάτων που δύσκολα αντιμετωπίζονται με νηφαλιότητα. Παρόλα αυτά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως η κοινωνία μας είναι ακόμη ανέτοιμη να δράσει διαφορετικά, ρηξικέλευθα, να μεταχειρίζεται δηλαδή τους κρατουμένους ως ανθρώπους σε διαδικασία επανόδου. Αντ΄αυτού μάλιστα, προτιμά να τους αντιμετωπίζει ως παρείσακτους, που για πάντα θα αποτελούν παρελθόν του κοινωνικού ιστού, επομένως αρκείται στην ιδέα της τιμωρίας, της ποινής που επιβάλλεται για να «πονέσει» ο παραβάτης όπως «πόνεσαν» και τα θύματά του. Μια πρακτική εκδίκησης, λοιπόν, και μάλιστα από μια πολιτεία δημοκρατική, η οποία επουδενί δε θα έπρεπε να εκδικείται. Μια αλλαγή, επομένως, του υπάρχοντος πλαισίου αλλά και της νοοτροπίας μιας κοινωνίας προσκολλημένης σε παλαιές συνήθειες, είναι θαρρώ επιτακτική.
Διότι δεν μπορεί ακόμη και σήμερα να περιμένουμε φυλακές σαν και αυτές που βλέπαμε στον «Πεταλούδα» ή το «Εξπρές του Μεσονυχτίου». Δεν είναι δυνατόν να προσδοκούμε από ανθρώπους που, ναι, υπέπεσαν σε ολέθρια σφάλματα καταστρέφοντας πολλές φορές μάλιστα τη ζωή άλλων συμπολιτών τους, να πάθουν τα ίδια και χειρότερα προκειμένου να ικανοποιήσουμε το θυμικό μας. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν κερδίζει κανείς αληθινά. Αντίθετα, ο πόνος μένει, ενώ στην πραγματικότητα χάνεται μια για πάντα ένας άνθρωπος που παρά το παραστράτημά του, θα μπορούσε έπειτα από πολύ κόπο και προσωπική εργασία να αποτελέσει και πάλι γρανάζι μια κοινωνίας που δεν κατακεραυνώνει, αλλά μετά χαράς συγχωρεί. Δυστυχώς, κάτι τέτοιο ασφαλώς δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με τις υπάρχουσες συνθήκες, όσο και να το επιθυμούμε. Απαιτούνται τεράστιες μεταρρυθμίσεις στο νομοθετικό πλαίσιο καθώς και ριζικές αλλαγές σε αυτό που ονομάζουμε «σωφρονιστικό σύστημα», ώστε πραγματικά να σωφρονίζει και όχι απλώς να αποτελεί το στέκι ενός εγκληματία για τα επόμενα 5, 10, 20 χρόνια της ζωής του. Να μεταμορφωθούν οι φυλακές από ένα κέντρο κράτησης σε ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας, το οποίο θα αλλάζει ζωές, δεν θα καταστρέφει και άλλες πάνω σε αυτές που ήδη έχουν φθαρεί.
Ο νόμος ποτέ δεν πρέπει να εφαρμόζεται με βάση το συναίσθημα, την οργή, την αγανάκτηση. Σαφώς και μια πράξη παράνομη, εγκληματική, κακουργηματική θα πρέπει να κριθεί. Κι αυτός που τη διαπράττει θα πρέπει να εκτίσει την ποινή που σύμφωνα με το νόμο αρμόζει στην περίπτωσή του. Όχι όμως για να το ευχαριστηθούν οι των πάντων κριτές, ούτε και ο ίδιος να «πληρώσει» για το αμάρτημά του. Μα πρωτίστως, για να σωθεί ένα μέλος της κοινωνίας που δυστυχώς δεν μπόρεσε να δουλέψει προς όφελός της, γι’ αυτό και η ίδια αναλαμβάνει τη διαδικασία επιμόρφωσης, παιδείας και πνευματικής κατάρτισής του. Για να μη γίνει στην τελική μια Μήδεια που κατασπαράζει τα ίδια της τα παιδιά, να γίνει, αν θέλετε, ο πατέρας, που σύμφωνα με τη θαυμάσια αυτή παραβολή τρέχει να αγκαλιάσει τον άσωτο υιό κατά την επιστροφή του, την ώρα που ο άλλος αδερφός κοιτά με ζήλια και κακεντρέχεια.
Γεννημένος την εικοστή δεύτερη ημέρα του πρώτου Αυγούστου της χιλιετίας μας και μεγαλωμένος στο Γαλάτσι Αττικής, φοιτώ στο τμήμα της Φιλολογίας στην Αθήνα. Λάτρης της λογοτεχνίας, δεινός (;) ταβλαδόρος, φίλος των ταξιδιών και του αθλητισμού, Νταλαρικός και Μαλαμικός και πεπεισμένος ότι δεν γνωρίζω τίποτα γράφω στο t.a.m.book άρθρα γενικής θεματολογίας. Ή αλλιώς, ό,τι μου πει ο Μαντζεβελάκης!
0 Σχόλια