Η Κωνσταντινούπολη εκτός από μια πανέμορφη πόλη είναι και μια πόλη που ξυπνάει αναμνήσεις από μια άλλη εποχή, από μια εποχή που αν και δεν ζήσαμε είναι έντονα χαραγμένη μέσα μας: από την ένδοξη εποχή του Ιουστινιανού, την αιματοχυσία της Εικονομαχίας, την Άλωση από τους Σταυροφόρους το 1204 έως την άλωση από τους Οθωμανούς το 1453. Ήταν 29 Μαΐου 1453 όταν τα στρατεύματα του Μωάμεθ Β’ μετά από 53 μέρες πολιορκίας κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. Ήταν 29 Μαΐου 1453 όταν η Βασιλεύουσα έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Ήταν 29 Μαΐου 1453 όταν ο Κωνσταντίνος Δραγάτσης Παλαιολόγος ξεψύχησε έχοντας σαν τελευταία εικόνα την Κωνσταντινούπολη στα χέρια των εχθρών. Ήταν 29 Μαΐου 1453, αλλά η κατρακύλα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα.
Το Βυζάντιο τους τελευταίους δύο αιώνες δεν θύμιζε σε τίποτα τις ένδοξες εποχές, δεν συνήλθε μετά την Άλωση από τους Σταυροφόρους το 1204 παρά την επανάκτηση του το 1261. Στις παραμονές της Άλωσης από τον Μωάμεθ Β’, η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν εγκλωβισμένη σε περιοχές γύρω από την Κωνσταντινούπολη και σε κάποιες διάσπαρτες περιοχές όπως το Δεσποτάτο του Μυστρά. Ο βυζαντινός αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αντιλαμβανόμενος την επερχόμενη απειλή των Οθωμανών και ζυγίζοντας τις επιλογές του, αποφάσισε να στείλει πρεσβεία στην καθολική Δύση αναζητώντας μια χείρα βοηθείας. Ο Πάπας έθεσε σαν προϋπόθεση για την παροχή της βοήθειας την ένωση των Εκκλησιών, κάτι που έμοιαζε ανέφικτο δεδομένου του κλίματος μίσους ανάμεσα σε ενωτικούς και ανθενωτικούς. Δέχτηκε να στείλει πρεσβεία με ιερείς για να μιλήσουν για την αναγκαιότητα της Ένωσης. Οι δυτικοί ιερείς λειτούργησαν μέσα στην Αγία Σοφία, κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις στο πλήθος που ξεχύθηκε στους δρόμους και έπειτα βρήκε καταφύγιο σε εκκλησίες που λειτουργούσαν ανθενωτικοί ιερείς όπως ο μετέπειτα Πατριάρχης, Γεννάδιος Σχολάριος. Το μίσος προς του δυτικούς άλλωστε, είχε τη ρίζα του στην άλωση του 1204. Ο λαός δεν είχε ξεχάσει την βαναυσότητα που είχαν επιδείξει οι Σταυροφόροι και σίγουρα δεν είχε δεχτεί την οικονομική διείσδυση τόσο της Βενετίας όσο και της Γένοβας.
Στον αντίποδα, οι Οθωμανοί φαίνονταν να υπόσχονται ένα καλύτερο μέλλον για τους Χριστιανούς καθώς μπορούσε κανείς να βρει Χριστιανούς ακόμα και σε ανώτερα αξιώματα στην οθωμανική διοίκηση.
Ο Μωάμεθ προετοίμαζε την Άλωση από τις αρχές του 1453 έχοντας χτίσει το φρούριο Ρούμελι Χισάρ στην ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου αποκλείοντας έτσι την Κωνσταντινούπολη από τον Εύξεινο Πόντο. Είχε συγκεντρώσει σπουδαίο στρατό και ναυτικό ενώ άτρωτο φάνταζε το πυροβολικό του με ένα υπερσύγχρονο κανόνι. Ήταν 7 Απριλίου 1453 όταν ο σουλτάνος στάθηκε έξω από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού και κήρυξε επισήμως την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Μιας Κωνσταντινούπολης με φανερά προβλήματα επισιτισμού που υστερούσε κατά πολύ στρατιωτικά παρά τους Γενοβέζους και τους Βενετούς που είχαν έρθει για βοήθεια. Το πυροβολικό του Μωάμεθ έπληττε διαρκώς επί μέρες το διπλό τοίχος της Κωνσταντινούπολης που άλλοτε την είχε υπερασπίσει.
Το απόγευμα της 28ης Μαΐου, μια λιτανεία με εικόνες και λείψανα Αγίων έκανε το γύρο της Πόλης ως μια τελευταία απεγνωσμένη προσπάθεια των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, μια ένδειξη ότι ακόμα πίστευαν σε ένα θαύμα. Ακολούθησε λειτουργία στην Αγία Σοφία, παρουσία του ίδιου του αυτοκράτορα που αργότερα πήρε τη θέση του στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού για να υπερασπιστεί την Πόλη. Εκεί θα πολεμούσε σαν απλός στρατιώτης, αφαιρώντας από πάνω του τα αυτοκρατορικά εμβλήματα.
Το οριστικό χτύπημα ήρθε το πρωί της 29ης Μαΐου όταν ορδές Οθωμανών στρατιωτών εισέβαλαν στην Κωνσταντινούπολη της οποίας η άμυνα είχε λυγίσει και την κατέλαβαν εύκολα. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος που γενναία είχε αρνηθεί τις συμβουλές του αυτοκρατορικού του περίγυρου και είχε παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη έπεσε μέσα στην Πόλη που τόσο αγάπησε. Οι Οθωμανοί εισήλθαν πανηγυρικά και δεν δίστασαν να σφάξουν, να λεηλατήσουν και να ταπεινώσουν μια πόλη που τόσο ποθούσαν να κατακτήσουν. Ο Οθωμανός σουλτάνος, μπαίνοντας νικητής στην Κωνσταντινούπολη έπιασε με το χέρι του λίγο από το χώμα της Πόλης και το έβαλε στο τουρμπάνι του, μια κίνηση ταπείνωσης προς τους κατακτημένους. Το βράδυ, ο Μωάμεθ Β’ θα προσευχηθεί στον Αλλάχ μέσα στην Αγία Σοφία.
Οι απεγνωσμένοι κάτοικοι της Πόλης, όσοι έμειναν, αντιμετώπισαν την Άλωση ως ένα σημάδι ότι ο Θεός τους εγκατέλειψε. Λίγες μέρες πριν την Άλωση, είχε φανεί ένα κόκκινο φως πάνω από την Αγία Σοφία. Έμεινε για λίγη ώρα και έπειτα έσβησε. Επρόκειτο για αυτό που σήμερα ονομάζουμε έκλειψη ηλίου αλλά τότε δεν ήταν παρά ένα δείγμα ότι το Άγιο Φως εξαφανίστηκε και πήρε μαζί του τις ελπίδες τους.
Δεν είναι εύκολο για τους υπόλοιπους λαούς να καταλάβουν τι σημαίνει η απώλεια της Κωνσταντινούπολης για τους σημερινούς Έλληνες. Άλλωστε, όπως έχει πει και η Ελένη Γλύκατζη- Αρβελέρ η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που ζει χωρίς την ιστορική της πρωτεύουσα. Για τους Έλληνες η άλωση της Κωνσταντινούπολης σημαίνει το τέλος μιας εποχής, της βυζαντινής εποχής και τη διαδοχή της από τα 400 χρόνια σκλαβιάς στους Οθωμανούς. Ακόμα, η ελπίδα ότι η Κωνσταντινούπολη θα επιστρέψει στους Έλληνες δεν έχει σβήσει. Και δεν θα σβήσει. Γιατί όλοι εμείς έχουμε αφήσει εκεί ένα κομμάτι της ψυχής μας, στους τοίχους των σπιτιών μας, στα σοκάκια στο Φανάρι, στα νερά του Βοσπόρου. Και αυτό το κομμάτι είναι τόσο μεγάλο που αρκεί για να μας χωρέσει όλους και να ζούμε νοερά εκεί κάθε μέρα. Θα κλείσω με στίχους του Σταμάτη Σπανουδάκη:
Η πόλη ήταν το σπαθί, η πόλη το κοντάρι,
η πόλη ήταν το κλειδί της Ρωμανίας όλης
Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις,
πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά Σου θά ναι
Τριτοετής φοιτήτρια ιστορίας, ζω στον δικό μου κόσμο ενοχλώντας τους νεκρούς για να αποσπάσω τα μυστικά τους. Ανυπομονώ να ζήσω τη ζωή μου μέσα σε ένα μουσείο. Χρειάζομαι τη μουσική για να αναπνέω και το χορό για να προχωράω. Διδυμάκι με τα όλα μου, θέλω να είμαι περιτριγυρισμένη από κόσμο συνέχεια, να μοιράζομαι με τον κόσμο τις σκέψεις μου και να ακούω τις δικές του. Α! Φυσικά και θέλω να γυρίσω όλον τον κόσμο με ένα αυτοκίνητο εξερευνώντας κάθε σπιθαμή του. Εδώ θα βρείτε μερικές δικές μου σκέψεις. Ελπίζω να τις απολαύσετε!
0 Σχόλια