1ος όροφος, 19ος αιώνας. Οι τοίχοι της αίθουσας γεμάτοι από έργα ηθογραφικά, προσωπογραφίες ανθρώπων της ελληνικής υπαίθρου, σκηνικά της τότε καθημερινότητας που αποτελούν δείγμα της λαογραφίας. Ένα μεγάλο τμήμα της αίθουσας δεν θα μπορούσε να μην φέρει και τα σημάδια των 4ρων αιώνων επικυριαρχίας: πίνακες που καθρεφτίζουν την περίεργη αυτή εποχή για τον υπόδουλο ελληνικό λαό, μέσα από τα μάτια ζωγράφων, που αν και δεν ζουν σε αυτή μόνιμα, είναι σε θέση να αφουγκραστούν την κατακρεούργηση της εθνικής ηθικής και την δυσβάσταχτη καταπίεση.
Ένας από αυτούς είναι και ο Θεόδωρος Ράλλης. Μέσα στα πολλά έργα, ξεχωρίζει ‘Η λεία’: Μια γυναίκα, δεμένη με σχοινί και βίαια ξεγυμνωμένη από τη μέση και πάνω, μέσα σε έναν ορθόδοξο ναό με έκδηλα σημάδια βανδαλισμού. Η εικόνα, έχει έντονα χρώματα όσον αφορά την εικονιζόμενη, ενώ το τοπίο είναι πιο άτονο. Ωστόσο, ξεχωρίζουν οι αγιογραφίες στους τοίχους, σαν να παρακολουθούν και αυτές τη βεβήλωση, τα διεσπαρμένα πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη στο πάτωμα και το χυμένο δισκοπότηρο, με ‘το αίμα και το σώμα του Χριστού’ να κυλά στα σκαλιά της εκκλησίας.
Η λεία, πριν από το 1906, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη
πηγή: https://www.nationalgallery.gr/
Σε πρώτη ανάγνωση ο πίνακας φαίνεται να δηλώνει απλώς την κακοποίηση του ελληνικού λαού αρκετούς αιώνες πριν, και ειδικότερα της χριστιανικής φύσης που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με το ελληνικό γίγνεσθαι. Όμως η εικόνα εκπέμπει κάτι περισσότερο, για αυτό προκαλεί και έντονο συναισθηματισμό στον παρατηρητή της.
Πρόκειται ουσιαστικά για την οπτική γωνία της μορφωμένης αστικής τάξης (βλέπε: σπουδές Ράλλη στη Γαλλία-ήταν και μόνιμη κατοικία του) που καταφέρνει να ξεφύγει από την εθνικά σύνορα αλλά συνεχίζει να έχει την σκέψη και το βλέμμα σε αυτό που συμβαίνει, απεκδυόμενος πλέον τις σκληρές πλευρές της Ανατολής και εσωτερικεύοντας τις ανθρωπιστικές αξίες της δύσης. Η εκκλησία ως χώρος εκτύλιξης των γεγονότων, αξιοποιείται από τον ζωγράφο, όχι μόνο γιατί αποτελεί μια πραγματικότητα του τότε, αλλά και γιατί δείχνει τον αμοραλισμό του εξουσιαστή που προκαλείται από κάθε πόλεμο (ορατό ή αδιόρατο, ένοπλο ή άοπλο) και την ασέβεια προς τις αξίες του συνανθρώπου (που αυτή την εποχή εκφράζονται στο όνομα του χριστιανισμού) με τον οποίο καλείται κανείς να συμβιώσει λόγω πολιτικών συνθηκών, καλώς ή κακώς. Ας μην αγνοηθεί, πως ο πίνακας ανήκει στην πλευρά του ρομαντισμού που ονομάζεται Οριενταλισμός και μας παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια του διττού Ράλλη: από τη μία γνώστης σε βάθος των ελληνικών πραγμάτων και από την άλλη αποστειρωμένος ακαδημαϊκός ζωγράφος της γαλλικής σχολής.
Επίσης, η θέση της γυναίκας στην εικόνα είναι καταλυτική ως προς το συναίσθημα και τον συμβολισμό ολόκληρου του έργου. Ο πίνακας μας τη συστήνει μάλλον ως μια ελληνίδα που πέφτει θύμα του βανδαλισμού, ίσως θέλοντας να μας δηλώσει έτσι την απουσία ουσιαστικής εκτίμησης της γυναικείας φύσης, καθώς φαίνεται να χρησιμοποιείται ως λάφυρο και να γίνεται προσπάθεια απαξίωσής της μέσω της απογύμνωσής της.
Για πολλούς, η γυναίκα αυτή αντιπροσωπεύει την Ελλάδα, πράγμα σύνηθες σε τέτοιες απεικονίσεις. Το βλέμμα που δείχνει θυμό και αποφασιστικότητα παρά παράδοση και ταπείνωση, συνηγορούν στο συμβολισμό αυτό, δίνοντας μια πνοή αισιοδοξίας, αυτή που αρμόζει σε έναν λαό που προετοιμάζεται για ξεσηκωμό, μαχόμενος για τα δικαιώματά του.
‘Η αλήθεια είναι άσχημη. Και έχουμε την τέχνη για να μη μας σκοτώσει η αλήθεια’, λέει ο Νίτσε, και ο Ράλλης στον πίνακά του τον επιβεβαιώνει: η θλιβερή εθνική πραγματικότητα είναι γεγονός όμως όχι τετελεσμένη όσο ακόμη υπηρετούνται οι αξίες της. Και όσο ακόμη επισκεπτόμαστε χώρους τέχνης.
πηγή φόντου: https://www.lifo.gr/
0 Σχόλια